- De gaspijpleiding Nord Stream 2 zal pas op z’n vroegst deze zomer in gebruik worden genomen.
- De pijplijn was vanaf de start van de aanleg omstreden en speelt nu een belangrijke rol in het conflict tussen Rusland, Oekraïne en het Westen.
- Er kan jaarlijks 55 miljard kubieke meter gas van Rusland naar Duitsland vervoerd worden als de pijplijn eenmaal in gebruik wordt genomen.
- Lees ook: Is de Russische Nord Stream 2-gaspijplijn de oplossing voor of de oorzaak van de hoge energieprijzen?
De gaspijpleiding Nord Stream 2, die vanuit Rusland via de Oostzee naar Duitsland loopt, is al sinds september vorig jaar af, maar zal pas op z’n vroegste deze zomer in gebruik worden genomen. Duitsland moet nog een vergunning afgeven en ook de Europese Unie moet nog goedkeuring verlenen.
De gaspijplijn speelt een belangrijke rol in het huidige conflict tussen Rusland, Oekraïne en het Westen. Volgens voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie kan het hele project stopgezet worden als Rusland Oekraine binnenvalt.
Maar Nord Stream 2 is al sinds de start een omstreden project geweest. Vooral Polen, Oekraïne en de Verenigde Staten waren fel tegen de aanleg van de pijplijn die tientallen miljarden kubieke meters gas per jaar vanuit Rusland naar Duitsland moet gaan vervoeren.
Deze 6 dingen moet je weten over Nord Stream 2:
Nord Stream 2 bestaat uit twee parallelle pijplijnen van ruim 1.200 kilometer lang
Het gasproject Nord Stream 2 bestaat uit twee parallelle pijplijnen van ruim 1.200 kilometer lang die beiden 27,5 miljard kubieke meter gas kunnen vervoeren. Beide gasleidingen bestaan uit ruim 100.000 stalen pijpen van zo’n twaalf meter lengte per stuk.
De pijplijnen lopen parallel aan die van het eerste Nord Stream-project, van Vyborg in Rusland via de bodem van de Oostzee naar Greifswald in het noorden van Duitsland. Er kunnen volgens Offshore Technology zo’n 26 miljoen Europese huishoudens van energie worden voorzien via de gaspijplijn.
De totale kosten voor het project bedragen bijna 10 miljard euro, waarvan ruim de helft is geïnvesteerd door de Russische staatsenergiemaatschappij Gazprom en de rest door Engie, OMV, Shell, Uniper en Wintershall. Het gas dat naar Europa wordt vervoerd is afkomstig uit een enorm aardgasveld op het schiereiland Jamal in het noordwesten van Siberië.
Oud-bondskanselier Gerhard Schröder stond aan de wieg van het project
Vlak voor hij in 2005 de verkiezingen verloor van Angela Merkel sloot de toenmalige Duitse bondskanselier Gerhard Schröder een deal met de Russische president Vladimir Poetin over de aanleg van een nieuwe gaspijplijn van Rusland naar Duitsland, die door de Oostzee zou lopen.
Er werd al jaren gesproken over het project, maar Schröder sloeg vlak voor zijn vertrek uit de politiek spijkers met koppen en werd vervolgens voorzitter van de raad van toezicht. Dat leidde tot een storm van kritiek.
Door Nord Stream was Rusland niet langer afhankelijk van gasleidingen naar Europa die over over het vaste land lopen en hoefde het geen kosten meer te betalen aan Oekraïne, Wit-Rusland, Polen en de Baltische staten voor het gastransport.
In november 2011 werd de eerste Nord Stream-pijpleiding officieel geopend in aanwezigheid van onder meer Angela Merkel en de Nederlandse premier Mark Rutte. Om de capaciteit verder te verhogen werd in 2015 besloten tot Nord Stream 2.
Nord Stream 2 had eigenlijk al in 2019 in gebruik moeten zijn
Toen het contract voor Nord Stream 2 in 2015 getekend werd door Gazprom, Shell en enkele andere partners was het de bedoeling de pijplijn eind 2019 in gebruik zou worden genomen. Maar de aanleg werd vanwege protesten uit Oost-Europa en de VS uitgesteld. Na de start van de aanleg in september 2018 volgde nog een tijdelijk opschorting.
De Verenigde Staten dreigden tijdens het presidentschap van Donald Trump met sancties, omdat Rusland te veel grip op Europa zou krijgen met het project. In de zomer 2021 werden huidig Amerikaans president Joe Biden en Angela Merkel het tandenknarsend eens over Nord Stream 2
Inmiddels de pijplijn al enkele maanden klaar, maar de EU en Duitsland hebben nog geen goedkeuring verleend voor de ingebruikname.
Volgens Bundesnetzagentur, de Duitse toezichthouder op de energiemarkt, moeten de bedrijven die bij Nord Stream 2 betrokken zijn volgens Duits recht georganiseerd worden. Dat betekent dat de pijpleiding pas op z'n vroegst deze zomer in gebruik kan worden genomen.
"Een snelle vergunning voor Nord Stream 2 is in het eerste halfjaar nauwelijks nog mogelijk", zei CEO Jochen Homann van Bundesnetzagentur eind januari tegen de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Nederland en Europa zijn in toenemende mate afhankelijk van Russisch gas
De Europese Unie is voor zijn gasvoorziening sterk afhankelijk van Rusland, dat naar schatting voorziet in zo'n 40 procent van het gasverbruik van de EU.
Nederland was tientallen jaren lang exporteur van gas, maar wordt zelf steeds afhankelijker van buitenlands gas, nu de gaskraan in Groningen steeds verder wordt dichtgedraaid.
In 2020 importeerde Nederland volgens de Volkskrant al 25 miljard kubieke meter uit Noorwegen en 16 miljard kubieke meter uit Rusland. Nederland wil dan ook niet meegesleept worden in alle politieke verwikkelingen rond het project, schreef toenmalig minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken vorig jaar aan de Tweede Kamer. "Het kabinet heeft een neutrale positie en ziet Nord Stream 2 als een commercieel project."
Volgens de onlangs aangetreden minister Rob Jetten van Klimaat kan Nederland voorlopig nog wel vooruit met de eigen gasvoorraden, als Rusland vanwege de gespannen situatie rond Oekraïne zou besluiten de gaskraan dicht te draaien, maar zal er "een spannende situatie" ontstaan als de levering nog tijdens de winter voor een langere periode wordt onderbroken.
Als Nord Stream 2 eenmaal in gebruik is, zullen Nederland en Europa alleen maar nog afhankelijker worden van Rusland en de grillen van Poetin, al beloven de Russen hoe dan ook gewoon gas te blijven leveren en de pijplijn niet als machtsmiddel te gaan gebruiken.
Shell beïnvloedde standpunt Nederlandse regering over Nord Stream 2
Mede op aandringen van olie- en gasconcern Shell koos het Nederlandse kabinet er volgens het journalistieke onderzoeksplatform The Investigative Desk voor om Duitsland zo veel mogelijk zeggenschap te geven over de pijpleiding, terwijl de Tweede Kamer juist wilde dat de Europese Unie de oplevering en exploitatie van de gaspijpleiding zou gaan controleren. Shell is een van de financiers van Nord Stream en antimonopolieregels uit Brussel zouden funest zijn voor de winstgevendheid van het project.
Het kabinet verzette in 2017 tegen een wetsvoorstel van de Europese Commissie na in de maanden daarvoor enkele malen met Shell te hebben gesproken.
De Commissie wilde zelf de onderhandelingen voeren over het gebruik van de pijplijn om ervoor te zorgen dat Gazprom geen eigenaar en uitbater tegelijkertijd kon zijn. Maar uiteindelijk kreeg Duitsland mede dankzij de steun van Nederland de meeste zeggenschap over de regelgeving rond Nord Stream 2.
Volgens Poetin is Nord Stream 2 de oplossing voor de hoge gasprijzen in Europa
De Russische president Vladimir Poetin heeft meerdere keren laten weten dat Nord Stream 2 helemaal klaar is voor gebruik en dat Rusland snel gas kan gaan leveren om de druk op de Europese gasmarkt te verhinderen. "Als Duitsland Nord Stream 2 morgen goedkeurt, zal Rusland overmorgen extra gas leveren", zei hij afgelopen najaar. En eind december stelde Poetin dat ingebruikname van de pijpleiding snel zal leiden tot lagere gasprijzen in Europa.
De gasprijzen in Nederland zijn al maanden aan het stijgen. De gasopslagen in Europa waren door de relatief late en strenge winterperiode van vorig jaar behoorlijk leeg en gecombineerd met een vrij lage toevoer vanuit Rusland gingen de prijzen sinds de zomer omhoog. Dat leidde tot verschillende pieken, waarbij in december zelfs meer dan 180 euro per megawattuur werd gevraagd.
Volgens ABN AMRO zal gas nog het hele jaar duur blijven, tenzij de gastoevoer uit Rusland substantieel omhoog gaat.